در دیگ های بخار، تشکیل رسوب یکی از عوامل مضری است که اپراتورها همواره سعی در رفع آن دارند، این مشکل می تواند باعث اتلاف حرارت، بیش از حد داغ شدن جداره بویلر و خوردگی شود. برای حل این معضل یکی از روش ها، تصفیه بهینه آب و ورود آب با ناخالصی کمتربه سیستم است اما هزینه های مربوط به چنین تصفیه ای معمولا بسیار بالاست و در مقابل هزینه های استفاده از تریتمنت های شیمیایی، صرفه اقتصادی ندارد.
رسوب در بویلر
معمولا عناصری که در بویلر موجب تشکیل رسوب می شوند عبارتند از کلسیم، منیزیم، آهن، سیلیس، مس، آلومینیوم و در برخی موارد روغن و محصولات نفتی. لازم به ذکر است که بدانیم وقتی صحبت از رسوب می شود، در واقع دو نوع رسوب مختلف در بویلر می تواند تشکیل شود.
1- رسوبات ناشی از کریستالیزه شدن نمک های محلول در آب(scale). بیشترین نوع از رسوبات مربوط به این بخش، کربنات کلسیم و منیزیم هستند که در دماهای بالای بویلر، بصورت نامحلول در می آیند و معمولا بر روی جداره بویلر تشکیل رسوب خواهند داد. برای رفع مشکلات مربوط به این نوع رسوب، باید سختی موقت آب را توسط ستون سختی گیر رزینی و یا R.O به حداقل رساند. جنس رسوبات به عوامل مختلفی از جمله املاح موجود در آب بستگی دارد اما عموما شامل موارد زیر است:
| Name | Formula |
| Acmite | Na2OFe2O34SiO2 |
| Analcite | Na2OAl2O34SiO22H2O |
| Anhydrite | CaSO4 |
| Aragonite | CaCO3 |
| Brucite | Mg(OH)2 |
| Calcite | CaCO3 |
| Cancrinite | 4Na2OCaO4Al2O32CO29SiO23H2O |
| Hematite | Fe2O3 |
| Hydroxyapatite | Ca10(OH)2(PO4)6 |
| Magnetite | Fe3O4 |
| Noselite | 4Na2O3Al2O36SiO2SO4 |
| Pectolite | Na2O4CaO6SiO2H2O |
| Quartz | SiO2 |
| Serpentine | 3MgO2SiO22H2O |
| Thenardite | Na2SO4 |
| Wallastonite | CaSiO3 |
| Xonotlite | 5CaO5SiO2H2O |
Crystalline scale constituents identified by X-ray diffraction
2- سختی نوع دوم درواقع ناشی از مواد نامحلولی است که به همراه آب ورودی وارد بویلر می شود و بر روی بخش هایی از جداره انباشته می شود(deposit).
روش های شیمیایی حل مشکلات مربوط به رسوبات کریستالیزه:
در قدیم از ماده سدیم کربنات برای حل مشکلات مربوط به رسوب در بویلر استفاده می شد اما امروزه معمولا از تریتمنت های فسفات و موادی که به “چلنت” (chelants) معروف هستند استفاده می شود.
کنترل کربنات:
قبل از شروع استفاده از فسفات ها به عنوان ماده ضدرسوب در بویلر در دهه 1930، رسوب کربنات سولفات یکی از معضل های بزرگ در بخش دیگ های بخار به حساب می آمد. برای جلوگیری از تشکیل کربنات سولفات، از ماده سدیم کربنات در سیستم استفاده می شد اما این ماده بویژه در مواقعی که دما و فشار افزایش پیدا می کرد چندان کارایی نداشت.